فهرست آزمایشات میکروب شناسی آب و پساب

مصرف آب آلوده چه بصورت مستقیم و چه از طریق استفاده از آن برای مقاصد بهداشت فردی یا تفریح می تواند سلامت انسان را به خطر بیاندازد. لذا برقراری ضوابط و استانداردهائی به منظور ارتقاء سطح بهداشت و پیش گیری از بیماریها ضروری است.

بطور کلی آب خام حاوی دو دسته میکروارگانیسم است. دسته اول که میکروارگانیسم های دائمی (پایا) نامیده می شوند به طور طبیعی ساکن آب بوده، دارای نیازهای غذایی کمی هستند و بیشتر شامل باکتری های گرم منفی مانند گونه های اسینتو باکتر فلاووباکتریوم ، کرومو باکتریوم می باشد. دسته دیگر که میکروارگانیسم های گذرا نامیده می شوند از محیط اطراف (از طریق خاک، انسان یا حیوان) به آب انتقال می یابند و میکروارگانیسم های بیماری زا در این دسته قرار می گیرند. میکروارگانیسم هائی کـه از طریق خوردن آب آلـوده ایـجاد بیـمـاری میكنند شامل گونه هاي سالمونلا، شیـگلااشرشیاکـلی،ویبـــریوکلرا ،کمپیلوباکترژژونی کریپتوسپوریدیوم آنتامباهیستولیتیکا وژیاردیا ، بالانتیدیوم کلی ، و آسکاریس ، می باشد.

لازم به ذکر است که کلرینه کردن آب بسیاری از میکروارگانیسم ها را از بین می برد ولی باید توجه داشت که اووسیست یا کیست تک یاختگان و تخم انگل های کرمی به طور قابل ملاحظه ای در برابر کلرینه کردن مقاوم تر از باکتری ها می باشد و جدا سازی آنها از آب طی فرآیند تصفیه در مراحل دلمه سازی ، ته نشینی ، و عبور از صافی های ماسه ای و دیاتومه ای صورت می پذیرد . به علاوه وجود برخی از جلبک های سبز- آبی با تولید سموم متعددی (هپاتوکسین و نوروتوکسین ) همراه است که برخی از این سموم باعث مسمومیت و برخی دیگر با ایجاد شوک ناگهانی و خونریزی سریع کبد موجب مرگ می شوند. استفاده از روش های صحیح تصفیه مانند بکار بردن کربن فعال و گندزدائی با اوزون باعث کاهش مقدار سم می شود. بسیاری از ویروس ها ی بیماری زا نیز (مانند آنتروویروس ها ، هپاتیت A,E ) از طریق آب به انسان انتقال می یابند که با کلرینه کردن صحیح می توان آنها را از بین برد.

آنالیز میکروبی آب برحسب نوع آلودگی یا محل برداشت، نمونه میکروارگانیسمهای متفاوتی اعم از بیماریزا و غیر بیماریزا را میتواند شناسایی و گزارش نماید. با اینحال رایجترین شاخص تعداد کل کلیفرمها هستند. وجود کلیفرم در آب به تنهایی بیماریزا بودن آب را نشان نمیدهد. بلکه یک شاخص و در مورد آب آشامیدنی یک هشدار است تا آزمایشهای تکمیلی انجام شود و یا از مواد ضد عفونی کننده بیشتری استفاده شود. به همین دلیل تقریبا در تمام استانداردهای جهان به شاخص کلیفرم اشاره شده است و توصیه شده است در صورت مثبت بودن تست کلیفرم، وجود میکروارگانیسمهای دیگر، بخصوص میکروبهای بیماری زا مورد بررسی قرار گیرد.

استاندارد میکروبی آب و پساب:

به طور کلی آب آشامیدنی بایدعاری از باکتری های آنتروویروس های انسانی، تک یاختگان بیماری زا ، کرم ها ، و ارگانیسم های آزاد زی باشد زیرا وجود این ارگانیسم ها حتی در تعداد کم می تواند سلامتی انسان را به خطر اندازد. ویژگیهای باکتریولوژیکی آب آشامیدنی باید با جدول شماره یک برگرفته از استاندارد ملی ایران 1011 مطابقت د اشته باشد.لازم به ذکر است آزمایشات میکروبی آب معدنی نیز طبق استاندارد ملی ایران شماره 4403 قابل آزمون می باشد.

 

ردیف	نوع آب	نوع باکتری	حد مجاز در 100	روش آزمون
1-	کلیه آبهای آشامیدنی     آب تصفیه شده که وارد شبکه توزیع می شود آب تصفیه شده در شبکه توزیع [1]	اشرشیاکلی یا کلیفرم گرماپای   اشرشیاکلی یاکلیفرم گرماپای کلیفرم ها اشرشیاکلی یا کلیفرم های گرماپای کلیفرم ها	منفی       منفی منفی منفی منفی	استاندارد ملی به شماره 3759
2-
3-

انجام آزمایش میکروبی آب و پساب بطور عمده جهت شناخت وضعیت بهداشت آب صورت می گیرد. روش انجام آزمایش میکروبی آب به گونه ای است که با روشهای متداول در آزمایشگاه نمیتوان به میزان حقیقی میکروارگانیسم های آب پی برد . دلیل عمده این امر اینست که تمام میکروارگانیسم های موجود در آب قادر به استفاده از محیط کشت های مصرفی بعنوان منبع تولید کننده انرژی نمی باشند. همچنین بعلت تعداد کم میکروارگانیسم ها (در آبهای آشامیدنی) شناسایی و جداساختن آنها از آب بسیار مشکل بوده و از روش های معمولی آزمایشگاهی نمی توان وجود همه آنها را پی گیری نمود.

البته فاضلآبها و آبهای آلوده را که باکتریهای مولد بیماری در آنها یافت میشوند میتوان براحتی مورد آزمایش قرار داده و میکروارگانیسم های آنرا شناسایی و از آب جدا نمود. به طور عمده سه گروه باکتری در صورت راه یافتن به اندامهای گوارشی انسان و حیوانات (از طریق آب) قادر به فعالیت و ایجاد ناراحتی می باشند که شامل :

1.کلی فرم ها و باکتریهای وابسته

2.باکتریهای مولد هاگ (اسپور) تخمیر کننده قند لاکتوز

3.استرپتوکوک های مدفوع

از سه گروه یاد شده در بالا، کلی فرم ها از اهمیت بیشتری نسبت به سایر باکتریها در آب برخوردار بوده و بعنوان شاخص بهداشتی آب بشمار می روند و طبق استاندارد میکروبی آب چاه مهمترین فاکتور  در آزمایش میکروبی می باشد  باین صورت که وجودشان در آب نشانه آلودگی و عدم وجوشان دلیل برپاک و بهداشتی بودن آب می باشد.

فهرست آزمایشات میکروبی آب و فاضلاب :

---

ردیف	آزمون	توضیحات
1	شمارش کلیه میکروب های هوازی	برای بررسی بار کلی میکروبی نمونه های آب مورد آزمایش بررسی می شود.
2	شمارش کلیه کلیفرم ها به روش MPN	این آزمون جهت بررسی آلودگی آب به فاضلاب انجام می گردد.
3	شمارش کلیه کلیفرم های مدفوعی به روش MPN	این آزمون جهت بررسی آلودگی آب به فاضلاب انجام می گردد.
4	شمارش کلیه استرپتوکوک های مدفوعی به روش MPN	این آزمون جهت بررسی آلودگی آب به فاضلاب انجام می گردد.
5	شمارش کپک	برای بررسی وجود اسپورهای قارچ موجود در آب بررسی می گردد.
6	شمارش کلیه مخمرها	---
7	جستجوی یا شمارش سودوموناس ائروژینوزا به روش MPN	یکی از شاخص های آلودگی آب استخرهای شنا می باشد.
8	جستجوی کلیفرم ها به روش فیلتراسیون	بررسی آلودگی فاضلابی در آبهای معدنی با روش فیلتر کردن نمونه
9	جستجوی کلیفرم های مدفوعی (اشریشیاکلی )به روش فیلتراسیون	بررسی آلودگی فاضلابی در آبهای معدنی با روش فیلتر کردن نمونه
10	جستجوی کلستریدیوم های احیاکننده سولفیت به روش فیلتراسیون	برای بررسی آلودگی آب های معدنی به باکتری های بی هوازی اسپوردار
11	جستجوی انتروکوکوس های روده ای به روش فیلتراسیون	بررسی آلودگی فاضلاب در آب
12	جستجوی سودوموناس ائروژینوزا به روش فیلتراسیون	سودوموناس ها در آب و خاک به صورت طبیعی حضور دارند و حضورشان در آب موجب بیماری از طریق ترشح سموم و حمله به بافت ها در افراد دارای نقص ایمنی می شود .
13	شمارش استافیلوکوک به روش فیلتراسیون	بررسی آلودگی آب از نظر وجود استافیلوکوک ، این باکتری ها به صورت طبیعی روی پوست افراد وجود دارد.
14	جستجوی سالمونلا به روش فیلتراسیون	یکی از شاخص های آلودگی مهم در آب که باعث ایجاد بیماری حصبه و شبه حصبه می گردد.این باکتری از طریق حیوانات و محصولات حیوانی به انسان منتقل می گردد.
15	شمارش کلیفرم ها به روش POURPLATE	---
16	شمارش کلیفرم های مدفوعی به روش POURPLATE	---
17	شناسایی و شمارش کاندیدا آلبیکنز	---
18	جستجو و شمارش ویبریو	بررسی بررسی آلودگی آب از نظر شیوع شامل بیماری وبا بررسی می گردد.
19	بیولوژی - شمارش و شناسایی فیتوپلانکتون ها و زئوپلانکتون ها	بررسی وجود فیتوپلانکتون ها (جلبک ها ) و زئوپلانکتون ها و تک یاخته ها در آب از نظر بهداشتی و جلوگیری از بیماری
20	شمارش تخم انگل	برای بررسی وجود تخم انگل در آب های کشاورزی ، آبیاری و آبهایی که برای تصفیه شرب مورد استفاده قرار می گیرند.