امنیت غذایی جهانی در گرو کشاورزی پایدار و تولید محصول سالم توسط کشاورزان و باغداران است. جدا از بحث کمیت در تولید محصولات کشاورزی، ما همواره باید به کیفیت و سلامت توجه ویژه داشته باشیم. از طرف دیگر تولید محصولات باغی و زراعی سالم در گرو یک کشاورزی دقیق همراه با مدیریت صحیح می‌باشد. مفهوم مدیریت صحیح در کشاورزی این است ما باید زبان طبیعت را یاد بگیریم به طوری که در خاک و آب و گیاه به عنوان یک پزشک عمل کنیم و با توجه به مشاهدات، علم و تجربیات خود در مصرف صحیح و بهینه نهاده‌های کشاورزی اقدام کنیم.

کود یا برنامه غذایی، کدامیک بهتر است؟

در کشور ایران با توجه به اینکه در منطقه خشک و نیمه خشک قرار داریم بنابراین در کنار مدیریت تغذیه گیاه باید از مباحث خاک و آب غافل نشویم. برنامه آبیاری در هر مرزعه یا باغی بر اساس اقلیم آن منطقه، کیفیت آب آبیاری، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و نوع محصول تنظیم می‌شود. اساس کار در کشاورزی و باغداری سلامت خاک و آب است، ما اگر آب آبیاری با کیفیت مناسب داشته باشیم و همچنین خاک حاصلخیزی در دسترس داشته باشیم می‌توانیم محصولات سالم تولید کنیم. اما نکته اینجا است در همه مناطق و شرایط در ایران این دو مؤلفه همیشه در کنار هم و در حد مطلوب قرار نمی گیرند. بنابراین رسالت متخصصین کشاورزی این است که با توجه به علم و تجربه و همچنین تحقیقات میدانی و آزمایشگاهی تا حد امکان کیفیت خاک و آب را به حد مطلوب برسانند. به عبارتی اصلاح خاک در مناطق شور و سدیمی و خاک‌های با فیزیک و حاصلخیزی ضعیف امری لازم و ضروری به حساب می‌آید. در این مقاله ما می‌خواهیم راجع به بحث افزایش حاصلخیزی خاک و کیفیت محصول صحبت کنیم. در مناطق مختلف ایران خاک‌ها ویژگی‌های متفاوتی دارند و درجه حاصلخیزی و باروری در آنها متغیر است. بر اساس محصول کشت شده و ویژگی‌های ذاتی هر خاکی ما باید در طول فصل رشد عناصر غذایی لازم را برای گیاه تأمین کنیم. تأمین کردن عناصر غذایی به این منظور است که با توجه به نیاز گیاه و ظرفیت نگهداشت عناصر در خاک در طول یک فصل رشد، از منابع مختلف کودی استفاده خواهیم کرد. برای نوشتن یک برنامه تغذیه لازم است اطلاعات کامل در مورد منطقه مورد نظر، آنالیز خاک و آب آبیاری، نوع محصول و تاریخچه کوددهی در دسترس باشد. داشتن تمامی این اطلاعات در کنار هم و ارزیابی کیفی خاک و آب برای ما مشخص می‌کند که در خاک مورد نظر در طول یک سال زراعی یا باغی چه مقدار از هر عنصری نیاز است که در اختیار گیاه قرار گیرد. برای فراهم کردن عناصر غذایی در خاک نیاز است از کودهای شیمیایی و آلی استفاده کنیم. استفاده از این کودها در خاک متناسب با نیاز و شرایط موجود است بنابراین ما اجازه نداریم به مقدار دلخواه از کودهای مختلف در خاک استفاده کنیم زیرا اولاً استفاده بیش از حد از مواد شیمیایی پیامدهای ناخوشایندی را در چرخه غذایی به دنبال دارد و دوم اینکه استفاده از هر کود باید متناسب با نیاز آن خاک و قابلیت دسترسی عناصر خاک باشد. برای مثال عنصر آهن در اکثر خاک‌های ایران وجود دارد اما برای گیاه قابل دسترس نیست در نتیجه ما به جای اینکه به طور مکرر از کودهای آهن در خاک استفاده کنیم باید به فکر اصلاح خاک و تغییر پی اچ آن باشیم و یا روش کاربرد کود را تغییر دهیم به عنوان مثال به جای کاربرد خاکی از روش محلول پاشی استفاده کنیم. این تنها یک مثال در این زمینه بود. بنابراین تجویز هر نسخه کودی و تغذیه ای باید در راستای اصلاح خاک و افزایش قابلیت دسترسی عناصر غذایی در خاک باشد. علاوه بر این، یک سری عناصر رابطه آنتاگونیستی با هم دارند یعنی افزایش غلطت یک عنصر در خاک مانع جذب دیگری می‌شود. بنابراین باید تعادل این عناصر را هم در خاک حفظ کنیم.

سؤالات متداول کشاورزان درباره اصول برنامه ریزی تغذیه گیاهان

سؤالاتی که همیشه در ذهن کشاورزان وجود دارد این است که وضعیت خاک زمین من به چه صورت است؟ باید برای اصلاح آن چه کارهایی انجام دهم؟ از چه کودهایی استفاده کنیم؟ چه مقدار و در چه زمانی استفاده کنم؟

دوستان عزیز، کشاورزان و باغداران گرامی؛ جواب دادن به این سؤالات کار آسانی نیست. متخصصان کشاورزی همواره باید مانند یک همراه در کنار کشاورز باشند و با یک برنامه منظم و دقیق کوددهی، کشاورز و گیاه را در طول فصل رشد یاری دهند. برای تنطیم یک برنامه دقیق و منحصر به فرد برای هر محصول نیاز است آنالیز خاک، آب، گیاه و کود به درستی انجام شود و مهمتر از آن این است که تحلیل و تفسیر نتایج تعیین کننده برنامه تغذیه برای مزرعه مورد نظر می باشد.

آزمایشگاه آزمون سلامت آسا با در اختیار داشتن تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته و کامل در حوزه آنالیز خاک و آب و نهاده‌های کشاورزی آزمایشات کامل را انجام خواهد داد و علاوه بر این با توجه به دانش فنی و متخصصانی که در حوزه کشاورزی در اختیار دارد سالانه برای محصولات مختلف زراعی و باغی برنامه تغذیه را بر اساس آنالیز خاک و آب تنطیم می‌کند و در اختیار کشاورز قرار می‌دهد.